Początki Polski, początki Ukrainy Rzut oka na sąsiednie państwa

Za początki polskiej i ukraińskiej państwowości uznaje się przełom IX i X wieku. W obu krajach zauważa się podobieństwa co do tego, jak kształtowały się zarodki państw.

We wczesnym średniowieczu na terytorium dzisiejszej Ukrainy i Polski mieszkało wiele pogańskich plemion. Na Ukrainie były to plemiona głównie Polan zachodnich, a także Siewierzanie, Drewlanie, Ulicze i inni. Na ziemiach późniejszej Polski również żyło plemię, które zwykliśmy nazywać Polanami.

Polan żyjących na ziemiach dzisiejszej Polski i Ukrainy łączyła prawdopodobnie tylko nazwa.

Charakterystycznym elementem osadniczym na terenach zamieszkanych przez plemiona słowiańskie były grody (ukr. horodyszcza). Na ziemiach polskich były to np. Ostrów Lednicki, Giecz, Gniezno i oczywiście Poznań.

Z kolei na terytorium Ukrainy już w IX wieku samodzielne grody łączyły się w księstwa, z których największymi były dwa – Kijowskie i Nowogrodzkie.

Życie codzienne mieszkańców polskich i ukraińskich grodów było bardzo podobne. Ich mieszkańcy wyznawali przedchrześcijańskie religie i praktykowali pogańskie tradycje. W obu krajach przyjęte było np. świętowanie Nocy Kupały.

Mieszkańcy zajmowali się rybołówstwem, łowiectwem, hodowlą zwierząt i oczywiście obroną grodów. Poza tym, funkcjonował handel – w obu krajach mieszkańcy organizowali targi oraz wymianę handlową między grodami.

Można zakładać, że handel mógł odbywać się między grodami Wielkopolski i Ukrainy. Potwierdzeniem tego faktu są odnalezione podczas badań archeologicznych na terenie grodów w Polsce liczne kostki mozaikowe, które najprawdopodobniej pochodziły z terenów Rusi Kijowskiej.

Pierwszymi władcami księstwa kijowskiego – swego rodzaju odpowiednikiem Mieszka I – byli Kij, Szczek, Choryw i ich siostra imieniem Łybedź, pochodzący z plemienia Polan wschodnich. Z kolei Nowogrodem w 862 roku rządził zaproszony przez mieszkańców grodu skandynawski Wareg – Ruryk.

Po okresie władzy słowiańskiego rodzeństwa w Kijowie, swe rządy rozpoczęli  bojarowie Ruryka z Nowogrodu: dwóch Waregów – Askold i Dir. Zginąć mieli w 882 roku z ręki następcy Ruryka – Olega, który połączył dwa księstwa: Kijowskie i Nowogrodzkie w jedno Księstwo Kijowskie.

Podobnie jak Mieszko I dał początek dynastii Piastów, Ruryk zapoczątkował dynastię Rurykowiczów. Od tych osób rozpoczął się proces kształtowania polskiej i ukraińskiej państwowości.  

Kształtujące się państwa wymagały poszukiwania dróg rozwoju, korzystnych stosunków dyplomatycznych z innymi krajami oraz budowania relacji handlowych. Leżące bardziej na zachód państwo Piastów coraz bardziej zbliżało się do chrześcijańskiego Zachodu.

W 966 roku Mieszko I przyjął chrzest i zapoczątkował proces chrystianizacji swojego państwa.

22 lata później, w 988 roku, masowej chrystianizacji poddała się Ruś. Wydarzenie to było związane z księciem Włodzimierzem Wielkim. Jednak niektórzy książęta ruscy przyjmowali chrzest już wcześniej. Za pierwszego ochrzczonego księcia ruskiego uważa się Askolda, który w 860 roku przyjął chrzest, z zamiarem chrystianizacji Rusi. Askold nie zdążył przeprowadzić swojego planu, gdyż został zabity przez – jeszcze pogańskiego – księcia Olega.

Za czasów następcy Olega, Igora – syna Ruryka – chrześcijaństwo zaczęło być tolerowane, ale nie nabrało powszechnego charakteru. Dopiero po śmierci Igora z rąk Drewlan, jego żona, Olga, zaczęła bardzo prężnie działać w kierunku chrystianizacji całej Rusi.

Olga, która najprawdopodobniej w 955 roku przyjęła prywatny chrzest w Kijowie, aktywnie współpracowała z Konstantynopolem przy chrystianizacji Rusi, ale dopiero jej wnuk – Włodzimierz, zakończył dzieło rozpoczęte przez swą babcię i ochrzcił całą Ruś.

Taka kolej historycznych wydarzeń na Ukrainie i w Polsce potwierdza duże podobieństwo procesów początków polskiej i ukraińskiej państwowości.

Oba kraje miały bardzo podobny „punkt startowy” w procesie kształtowania się państwowości: od pogańskich plemion aż do założenia stałych grodów i przyjęcia chrztu, co pozwoliło tak Ukrainie, jak i Polsce wyjść na arenę międzynarodową.

Wskutek tego kraje uzyskały możliwość rozwoju, co w dalszych dziejach doprowadziło na przykład do koronacji królewskiej w 1025 roku syna Mieszka I – Bolesława Chrobrego. Z kolei Ruś Kijowska przy końcu X wieku była jednym z największych i najsilniejszych krajów na mapie Europy.

Marta Chudzik