Piastowski Ostrów Tumski (3)

Po utracie przez Polskę niepodległości wskutek rozbiorów, w nawiązaniu do tradycji pochówków piastowskich w katedrze poznańskiej, pojawiła się idea wzniesienia na Ostrowie Tumskim mauzoleum ku czci pierwszych władców Polski. Szczególnie załużonym na tym polu był biskup Teofil Wolicki. Na początku XIX wieku zainicjował on specjalną zbiórkę funduszy, której skala i zasięg przekroczyły granice zaborów. Na przestrzeni lat zmieniały się pomysły na realizację przedsięwzięcia. Ostatecznie zdecydowano, że najwłaściwszą formą będzie złożenie prochów władców w specjalnie wybudowanej kaplicy i postawienie tam pomnika Mieszka I i Bolesława Chrobrego, twórców polskiej państwowości.

Ciężar koordynowania prac wziął na siebie wybitny mecenas sztuki Edward Raczyński. Był on również twórcą (we współpracy z bratem Atanazym) programu ideowego Kaplicy Królów Polskich nazwanej z czasem Złotą. Jej niezwykłe wnętrze w stylu bizantyjskim miało przypominać początki chrześcijaństwa i państwa polskiego, a zaprojektował je Franciszek Lanci.

Szczególnie bogata jest dekoracja artystyczna kaplicy. Obrazy przedstawiają Mieszka I niszczącego przedchrześicjańskie wizerunki religijne (Mieczysław I kruszy bałwany) oraz Bolesława Chrobrego z cesarzem Ottonem III u grobu pierwszego męczennika ziem polskich – św. Wojciecha. Obraz wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny Ufundowany przez Konstancję Raczyńską) oraz posadzka z łacińskim napisem Miecislaus Dux Boleslaus Rex (Mieczysław książę Bolesław król) złożone są z tysięcy drobnych kamieni tworzących mozaikę. Na sklepieniu przedstawiono dwudziestu polskich błogosławionych i świętych z centralną postacią Boga Ojca. Cztery świątobliwe księżne z XIII wieku (św. Jadwiga Śląska, bł. Jolanta Helena, bł. Salomea, bł. Kunegunda) związane były z dynastią Piastów, także wielkopolskich.

Fot. Jarosław Tritt

Z zewnątrz kaplica wyróżnia się kopułowym dachem ze złotą koroną i krzyżem oraz ustawionymi w drugiej połowie XX wieku kamiennymi posągami Dobrawy, Mieszka I, Bolesława Chrobrego i biskupa Jordana.

Idee przyświecające budowie Złotej Kaplicy w pełni ukazuje pomnik władców piastowskich wykonany z brązu. Przedstawia on księcia Mieszka I z krzyżem, znakiem zbawienia, a zarazem symbolem chrztu, oraz króla Bolesława Chrobrego z mieczem, atrybutem władcy-rycerza. Ojciec reprezentuje kontemplację, zaś syn działanie. Autor dzieła – berliński rzeźbiarz Christian Rauch otrzymał od Edwarda Raczyńskiego szczegółowe wskazówki co do wyglądu twarzy, uzbrojenia oraz stroju władców. Jedna z nich dotyczyła nadania Bolesławowi Chrobremu rysów bohatera wojen napoleońskich, księcia Józefa Poniatowskiego.

 Fot. Jarosław Tritt

 Fot. CVK

Zaprojektowany przez Franciszka Lanciego i Gustava Hessego sarkofag pierwszych Piastów nawiązuje formą do postawionego przez Kazimierza Wielkiego grobowca Bolesława Chrobrego. Mieści on trumienkę z przemieszanymi, według tradycji, prochami ojca i syna. W neogotycką strukturę wmurowano płaskorzeźby Chrystusa i św. Piotra, pochodzące ze średniowiecznej tumby Chrobrego.